جهان تک قطبی با محوریت آمریکا
کارشناس مسایل اوراسیا در ابتدا به سلطه طلبی آمریکا در سطح جهان اشاره دارد و می گوید: بعد از فروپاشی شوروی سابق در ابتدای دهه ۹۰ میلادی جهان دو قطبی تبدیل به دنیای یک قطبی شد و جهانی که بعد از جنگ جهانی دوم به شکل دو قطبی شکل گرفته بود عملاً یک قطب آن از بین رفت و از آن زمان آمریکا دنبال این بود که بتواند جهانی تک قطبی را با محوریت خودش شکل بدهد و نظام هژمونی را در جهان برقرار کند.
وقتی واژه هژمونی را به کار میبریم یعنی آمریکا بشود نظام هژمونی که چیزی فراتر از نظام تک قطبی است شاید معادل آن بتوان واژه سلطه را به کار برد.
در این نظام سلطه، امریکا می گوید که حرف، حرف من است، من برای شما تصمیم میگیرم آن را که من می‌خواهم شما باید انجام‌دهید به این مدل نظام هژمونی گفته می شود.
آمریکا به دنبال آن بود و فرصت را مناسب دید تا به دنبال نظام هژمونی برود و خود را قدرت برتر، مطلق و مسلط دنیا معرفی کند. برای همین میبینیم که در راستای این هدف، می خواست «دیگری» را در برابر خود تعریف کند زمانی که در دهه ۹۰ میلادی شوروی از بین رفت ابتدا آمریکایی ها، چین را علم کردند که ناموفق بودند. بعد بحث مسلمانان را مطرح کردند، یعنی مسلمانان آن «دیگری» در برابر غرب یا ناتو بودند.
در ادامه این داستان، به شکل خاصی ایران بولد و مطرح شد.
نکته دیگر نظام هژمونی که یک مفهوم ذهنی است آن است که در این نظام، بقیه کشورهای جهان باید به این باور برسند که یک قدرت، قدرت مطلق و حاکم دنیا است که در دنیا حرف اول را میزند و همان قدرت هژمونی است.
ایران بعد دهه ۱۹۹۰ قدرت هژمونی آمریکا را زیر سوال برد
حکیم با بیان اینکه ایران قدرت هژمونی آمریکا را زیر سوال برد می گوید: اگر کسی بتواند به این باور خدشه وارد کند یعنی قدرت هژمونی را زیر سوال برده است. زیرا باور ذهنی در نظام هژمونی خیلی مهم است و اگر کسی بتواند به این باور ذهنی خدشه وارد کند در اصل نظام هژمونی را زیر سوال برده است. به همین دلیل مهم، آمریکا به دنبال این بود که آنچه که موجب خدشه وارد شدن به قدرت و نظام هژمونی می شود را از بین ببرد، محو کند و مقابل آن بایستد.
در این راستا به مرحله ای می رسیم که می بینیم عملا این ایران است که این خدشه را به نظام هژمونی وارد می کند. پس از این مرحله به بعد، ایران آن «دیگری» در برابر امریکاست لذا بعد از دهه ۹۰ میلادی فشارها بر ایران بیشتر می شود درست است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تحریم ها وجود داشته ولی الان حدود دو دهه است که فشارها خیلی بیشتر شده و تحریم‌ها شدت یافته و شرایط خیلی بدی را به وجود آورده اند.دلیل اصلی این فشارها آن است که ایران قدرتی است که نظام هژمونی را به چالش کشیده است.
اتفاق دیگری هم افتاد: ایران به لحاظ موقعیت نظام جمهوری اسلامی و اتفاقاتی که بعد از انقلاب اسلامی افتاد از لحاظ ایدئولوژیکی هم مسیرش مشخص بود و معلوم بود که این نظام در برابر هژمونی قرار بگیرد.
روسیه در قرن جدید در مسیر رشد قرار گرفت
وی با بیان اینکه روسیه در قرن جدید در مسیر رشد قرار گرفت؛ می گوید: اتفاق دیگری که در عرصه نظام بین‌الملل رخ داد این بود که شاهد بودیم دهه ۹۰ میلادی که شوروی سابق از هم فرو پاشید دهه نابسامانی روسیه بود و اوضاع مناسبی نداشت ولی از ابتدای قرن جدید میلادی با روی کار آمدن آقای پوتین، ابتدا شاهد قدرت و ثبات اوضاع و شرایط در روسیه و در مرحله بعد احیای قدرت روسیه بودیم.
چین در کنار ایران تهدیدی جدی برای آمریکاست
این استاد دانشگاه به نقش و جایگاه چین در سند امنیت ملی آمریکا اشاره دارد و معتقد است: ما با کشوری به اسم«چین» مواجه ایم که در دو دهه اخیر شرایطش به لحاظ سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی رشد کرده و هم اینکه در کنار ایران قرار گرفته و هر دوی این کشورها در یک مسیر حرکت می کنند.
جزو خواسته های چینی ها و اهدافی که دنبال و در نشست‌های مختلف مسئولین آنها مطرح می کنند بحث مخالفت با نظام تک بعدی و هژمونی آمریکاست و عملاً این هم مسیر شدن چینی ها با ایران باعث می‌شود که در سند امنیت ملی آمریکا بخصوص در این دو دهه اخیر شاهد تغییر نگرش در رویکرد آمریکایی ها باشیم که این تغییر در این سند ملی هم به وضوح دیده می شود آمریکا چین در کنار ایران را به عنوان یک تهدید اساسی علیه خود می بینند.
تفاوت های اساسی چین و روسیه با ایران
این کارشناس مسایل بین الملل به تفاوت های جایگاه ایران با روسیه و چین؛ از نگاه آمریکایی ها اشاره دارد و می گوید: درست است که هر سه کشور؛ ایران، چین و روسیه در یک جبهه در برابر آمریکا قرار می‌گیرند ولی تفاوت هایی بین روسیه، چین و ایران وجود دارد به دلیل این تفاوت ها، رفتار آمریکا با ایران بسیار متفاوت از رفتارش با بقیه کشورهاست.
عمده ترین و بارزترین تفاوت ایران با بقیه در روند رو به رشد ایران است، می توان گفت که ما در مسیری هستیم که آمریکا به زعم خودشفکر می کند با توقف ایران در این می تواند نتیجه مثبت بگیرد چون چین و روسیه مقداری از مسیر را رفته اند.
ایران و آمریکا تقابلی همه جانبه باهم دارند
وی ادامه می دهد: نکته مهم تر آن است که ایران در جایگاهی است که بیشترین تقابل با آمریکا را دارد شرایط ایران به گونه است که بیشتر در تضاد با آمریکا است و چین و روسیه در تعاملاتی که با آمریکا دارند، این وضعیت را ندارند و حتی هم راستایی هایی با آمریکا دارند آنها علیرغم این که مخالف نظام تک قطبی هستند ولی در عرصه بین الملل تعاملاتی هم با آمریکا دارند در صورتی که برای ایران وضعیت اصلا به این شکل نیست و ایران و آمریکا تقابلی همه جانبه باهم دارند.
آمریکا سیاست «همه چیز بدون ایران» را دنبال می کند
حکیم با تاکید بر اینکه ایران تهدیدی جدی تر از روسیه و چین برای آمریکاست می افزاید: مباحث ایدئولوژیک محور، ارزش محور و عقیده محور نظام جمهوری اسلامی ایران باعث شده که ایرانی ها به عنوان تهدیدی جدی تر از چین و روسیه برای آمریکایی ها مطرح باشند. برای همین است که می بینیم آمریکا به شکل خاص روی بحث توان بازیگری و ایفای نقش ایران در منطقه، بحث توان هسته‌ای ایران، حوزه انرژی و صادرات انرژی، کنار گذاشتن ایران از توافق نامه های منطقه ای و کریدورهای ارتباطی که در کار انتقال انرژی هستند؛ حساسیت دارند و به طور کل شاهد این هستیم که آمریکا پیگیر سیاست همه چیز بدون ایران است یعنی سعی در حذف ایران به شکل ممکن در همه ابعاد ممکن را دارد این حساسیت و سیاست همه چیز بدون ایران نشان دهنده موقعیت و ماهیت خاصی است که ایران و نظام جمهوری اسلامی ایران دارد.
خبرنگار: صدیقه رضوانی نیا
نظر شما